فستیوال های ایران
شب یلدا
نزدیک به چند هزار سال است که آخرین شب پاییز (20 دسامبر)یعنی شب یلدا که تاریک ترین و درازترین شب سال است توسط ایرانیان جشن گرفته می شود و آیین ها و رسومات مختلفی در این شب به یاد ماندنی در کنار هم سپری می کنند ، شب زیبایی که در شهرهای مختلف ایران آداب و رسومی دارد.
شب یلدا یا شب چله در ایران یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی است. در این جشن، طی شدن بلندترین شب سال و به دنبال آن بلندتر شدن طول روزها در نیم‌کره شمالی، که مصادف با انقلاب زمستانی است، گرامی داشته می‌شود. واژه ی یلدا به معنای زایش، زادروز و تولد است. این جشن ها در بیشتر نقاط ایران با گِردهم آمدن و شب نشینی اعضای خانواده و اقوام در کنار یک دیگر برگزار می شود.این شب مراسم مختلفی دارد که هر یک جنبه ی نمادین داشته و نشانی از برکت، تندرستی، فراوانی و شادکامی هستند. این مراسم ها عبارتند از: خوردن میوه هایی مانند هندوانه و انار، خوردن آجیل و شیرینی، طبخ غذاهای محلی، حافظ خوانی، گرفتن فال، شعرخوانی، شاهنامه خوانی و داستان خوانی.
چهارشنبه سوری
چهارشنبه سوری جشنی بهاری است که در فرهنگ ایرانی پیش از نوروز، قبل از فرارسیدن سال نو برگزار می شود و در بین اقوام ایرانی از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است. مراسم چهارشنبه سوری ریشه در آئین‌های کهن ایرانیان دارد و هم چنان با اشکال متفاوت در میان بازماندگان اقوام آریایی رواج دارد. چهارشنبه سوری از دو کلمه ی چهارشنبه (آخرین چهارشنبه ی سال) و سوری (سوریک فارسی و به معنای سرخ) تشکیل شده است که به معنای چهارشنبه ی سرخ، مقدمه ی جشن نوروز به شمار می رود.
مردم مناطق مختلف ایران با توجه به آداب و رسوم و سنت‌های خاص مربوط به خود، مراسم چهار شنبه سوری را برگزار می کنند. آتش، مهم ترین عنصر چهارشنبه سوری و وجه اشتراک این آیین نوروزی در همه ی مناطق ایران است. آتش یکی از عناصر چهارگانه و تنها عنصری است که آلوده نمی شود و در نزد ایرانیان نماد روشنی، پاکی، طراوت، سازندگی، زندگی، تندرستی و بارزترین نماد خداوند بر روی زمین است. ایرانیان در شب قبل از آخرین چهارشنبه ی سال (سه شنبه شب) برای دفع شر و بلا و برآورده شدن آرزوهایشان با بر افروختن آتش، پریدن از روی آن، آتش بازی و برگزاری دیگر مراسم چهارشنبه سوری به استقبال نوروز می روند.
برای اجرای این مراسم در اماکن مختلف، به تعداد سه، پنج یا هفت آتش بزرگ می‌افروزند و افراد از بزرگ تا کوچک هر کدام سه بار از روی آن‌ها پریده تا ضعف و زردی ناشی از بیماری و ناراحتی ها و نگرانی های سالی که گذشت را به آتش سپرده و از خود بزدایند و سال نو را با آسودگی و شادی آغاز کرده و سلامت و سرخی و شادی آتش را از آن خود کنند. مردم ایران در حال پریدن از روی آتش ترانه های مختلفی می خوانند که در آن ها درخواست برکت، سلامت، بارآوری و پاکیزگی مطرح می شود، مثل «سرخی تو از من، زردی من از تو». کوزه شکنی، فال گوش نشینی، پختن آش، آب پاشی، بخت گشائی دختران، دفع چشم زخم، شال اندازی، قاشق زنی، فال گرفتن و غیره نیز جزء باورها و رسم های جالب و جذاب در این شب هستند.
نوروز
نوروز یکی از کهن ترین جشن های به جا مانده از دوران ایران باستان است که در نخستین روز از سال خورشیدی ایرانی با آغاز فصل بهار، در یکم فروردین ماه همه ساله با شور و نشاط بسیار در مناطق گوناگون با آداب و رسوم خاص هر منطقه در سیزده روزِ متوالی برگزار می گردد. جشن نوروز و ورود به سال نو به طور مشترک میان کشورهای برگزار کننده ی آن نظیر ایران، جمهوری آذربایجان، هند، پاکستان، قرقیزستان و ترکیه در سال 2009 میلادی (1388 هجری شمسی) در فهرست میراث فرهنگی و معنوی یونسکو به ثبت رسیده است. در هفتم فروردین ۱۳۸۹ نیز نخستین دوره ی جشن جهانی نوروز در تهران برگزار شد و این شهر به عنوان «دبیرخانه ی نوروز» معرفی گردید. در برخی کشورها نوروز دارای تعطیلات رسمی است که در ایران چهار روز نخستِ فروردین، تعطیل رسمی بوده و برای برخی سازمان ها تا سیزدهم فروردین این تعطیلات ادامه دارد.
جشن ها و مناسبات نوروزی در ایران و دیگر کشورها با برنامه های متعددی همراه است. در گوشه و کنار ایران مراسم مختلفی در استقبال از نوروز بنا به فرهنگ و رسوم رایج منطقه باشکوه هر چه تمام تر صورت می گیرد: نظافت و خانه تکانی، کاشتن سبزه ی عید با گندم، ماش و غیره، خرید و تهیه ی پوشاک، طبخ غذاها و شیرینی های محلی.
.jpg)
همچنین در ایام پیش از عید نوروز در شب آخرین چهارشنبه ی سال (سه شنبه شب) مراسم چهارشنبه سوری و آتش بازی برگزار می شود و مردم در آخرین پنجشنبه ی سال بر سر مزار و آرامگاه درگذشتگان می روند. مراسم تحویل سال نو در کنار تازه درگذشتگان نیز از دیگر آداب نوروز به شمار می رود. تهیه و پهن کردن سفره ی هفت سین، بزرگ ترین نماد عید نوروز، یکی از مهم ترین رسوم رایج در مناطق مختلف ایران و از آیین های مشترک در بین تمامی اقوامی است که نوروز را جشن می گیرند. در این سفره هفت چیز که با حرف سین آغاز می شوند نظیر:سماق، سیر، سِنجِد، سَمَنو، سکه، سرکه، سبزه که هر یک دارای مفاهیم و نشانه هایی از عشق و محبت، زندگی، برکت، رزق و روزی و سلامتی است چیده می شوند. در این سفره همچنین کتاب مقدس مسلمانان، قرآن، آیینه، نمادی از رفع کدورت و نشانی از صفا و یکرنگی، ماهی کوچک قرمز جهت شگون در تُنگ آب، با نمادی از پاکی، روشنایی و گشایش کار، سیب نمادی از تن درستی، شمع، با نشانه ی نور و درخشش، گل سنبل و تخم مرغ های تزیین و رنگ شده جهت زیبایی سفره، به همراه آجیل و شیرینی و خوراکی های سنتی، کتاب شعر حافظ، شاهنامه و غیره به فراخور هر منطقه قرار می گیرد.
تمام افراد خانواده در لحظه ی تحویل سال نو، بنا به تقویم رسمی، با ظاهری آراسته، دور هم بر سر سفره ی هفت سین جمع شده، قرآن و دعای تحویل سال نو خوانده و از خداوند تقدیر خوب را در سال جدید خواستار می شوند. پس از تحویل سال نو و تبریک عید، سال خوب و پربرکتی را برای یک دیگر آرزو کرده و با آغاز تعطیلات سیزده روزه ی نوروزی به دید و بازدید از بزرگان و آشنایان، جشن، سفر، مراسم سنتی و محلی منطبق با آداب و رسوم مناطق مختلف ایران، برگزاری بازی، رقص و موسیقی محلی و غیره می پردازند.
غذای اصلی اغلب خانواده های ایرانی در روز عید سبزی پلو با ماهی است و هر منطقه بنا به سنت و باورهایشان غذاهای رسمی و محلی مربوط به خود را در شب عید نوروز طبخ می کنند. در نهایت، آخرین روز از تعطیلات نوروز در روز سیزدهم فروردین، با مراسم سیزده به در و رفتن به دامان طبیعت و برپایی مراسم خاص خود همراه است.
سیزده به در (روز طبیعت)
درفرهنگ ایرانیان سیزدهمین روز از ماه فروردین، سیزده بِدَ‌ر، جشن بدرقه ی نوروز یا روز طبیعت نامگذاری شده است. سیزده به در یکی از آیین های باستانی و از مهم ترین سنن و رسوم رایج و مشترک در میان اقوام ایرانی است. این روز از تعطیلات رسمی در ایران به شمار می‌رود. ایرانیان از گذشته تاکنون همه ساله با آغاز سال نو و فصل بهار، پس از گذراندن دوازده روز از تعطیلات نوروزی، در این روز با بیرون رفتن از خانه به دامان طبیعت، مراسم سیزده به در را با شیوه ها، آداب و رسوم متفاوت و گسترده ای برگزار می کنند. پس از این روز، تعطیلات نوروزی به پایان رسیده و مردم دوباره به زندگی عادی بازمی گردند و کار و فعالیت خویش را در سال جدید از سرمی گیرند.
در فرهنگ اساطیری ایرانیان باستان و بسیاری از ملل، عدد سیزده نحس بوده و معتقد بودند که در این روز اتفاقات ناگواری رخ می دهد، به این ترتیب در روز سیزده فروردین، حتی برای زمانی کوتاه، از خانه های خود خارج شده و در طبیعت به جشن و شادی می پرداختند تا خود را از بلایا حفظ کرده و نحسی این روز در طبیعت به در شود. امروزه دیگر نحسی عدد سیزده مورد پذیرش همگان قرار ندارد و بیشتر جنبه ی خرافی دارد. به عقیده ی گروهی دیگر، روز سیزده هر‌ماه در جدول سی روزه ی ایران باستان به فرشته ی تیر یا تیشتر (ستاره ی باران) مربوط است که روز بسیار خجسته و مبارکی بوده است .
بنا بر فرهنگ مردم هر منطقه، مناسکی چون بازی، ورزش، مسابقات محلی، پوشیدن لباس های سنتی، موسیقی، رقص های محلی و گروهی، خوردن کاهو سکنجبین، طبخ غذاهای محلی و انواع آش ها و دیگر رسوم رایج در بین اقوام ایرانی در روز سیزده به دربرگزار می شود. بخشی دیگر از آیین های سیزده به در ریشه در باورها و فرهنگ اساطیری دارد که به نوعی با تقدیر و سرنوشت مردم در ارتباط بوده است. فال گیری (به ویژه فال کوزه)، سبزه یا علف گره زدن با هدف بخت گشایی دختران و پسران جوان و هم چنین به نیت باز شدن گره مشکلات و برآورده شدن آرزوهای همه ی افراد، به آب دادن یا به قولی دور انداختن سبزه هایی که چند روز اول سال نو بر سر سفره ی هفت سین قرار می دهند به نشانه ی دور انداختن پلیدی ها و مریضی ها از خود و غیره بخشی از رسوم رایج مردم ایران در این روز به شمار می رود.
جشن سده
«جشن سده» یا «سده سوزی» بزرگ ترین جشن آتش و یکی از قدیمی ترین آیین های شناخته شده در ایران باستان است که چهل روز پس از شب یلدا از سوی زرتشتیان به نشانه ی شکرگزاری نعمت های خدادادی برگزار می شود. این جشن نشانه ای از اهمیت نور، آتش و انرژی در زندگی است که نزدیک غروب آفتاب دهم بهمن ماه یعنی روز آبان از ماه بهمن با آتش‌افروزی بر بلندای کوه ها و بام خانه ها آغاز می شود. جشن سده یکی از جشن های بزرگ ایرانیان است که جنبه ی دینی نداشته و تمام داستان های مربوط به آن غیردینی است و نه تنها در بین ایرانیان بلکه به بسیاری از کشورهای دیگر نیز راه یافته است. این جشن از دوران پیش از اسلام، دوران اسلامی، تا اواخر دوران خوارزمشاهیان و حمله مغول هم توسط سلاطین و امیران و هم مردم عادی تا به امروز همچنان برگزار می شده است. روایات و نظریات متفاوتی در خصوص نام گذاری سده و افروختن این آتش بیان شده است.
جشن سده به صورت پراکنده در بسیاری از شهرها و روستاهای ایران و در سایر کشورها با گردهمایی و حضور تعداد زیادی از مردم زرتشتی، مسلمان، کلیمی و دیگر ادیان با برپایی یک آتش بزرگ در بیرون از شهر و اجرای برنامه های مختلف برگزار می شود. افزون بر مردم همان منطقه ای که سده در آن اجرا می گردد، مردم دیگر مناطق هم از حومه و شهرهای دیگر برای شرکت در سده سوزی حضور پیدا می کنند به طوری که امروزه ماندگاری سده در فرهنگ ایرانی مرهون تلاش اقوام گوناگون ایرانی است. به اعتقاد ایرانیان باستان جمع شدن زرتشتیان در اطراف آتشی بزرگ برای از بین رفتن سرما و آمدن گرما و نور است و امید پیروزی نور بر ظلمت را در دل تازه نگاه می دارد.
مردم از روزهای قبل از جشن با مشارکت یکدیگر به جمع آوریِ هیزم در یک جا می پردازند. در عصر روز جشن سده، پس ازغروب آفتاب، سه تن از موبدان لاله به دست با جامه ی سپیدی که پوشاک رسمی روحانیان زرتشتی به هنگام اجرای آیین های دینی است، زمزمه کنان به سوی این توده ی عظیم هیزم می روند. از سمت راست سه بار دورِ آن گشته و گروهی از جوانانی که جامه ی سپید نیز بر تن دارند با هموخ های (مشعل های) روشن، موبدان را همراهی می کنند. موبدان بخشی از اوستا که بیشتر آتش نیایش است را می خوانند و موبد بزرگ و جوانان هیزم ها را با شعله ی لاله هایی که روشنی آن ها از آتشی است که از آتشکده آورده شده، از چهار سو آتش می زنند. شعله های آتش به آسمان کشیده می شود و مردمی که در آن جا جمع شده اند نماز آتش نیایش خوانده، دست یکدیگر را گرفته به دور آتش می چرخند و با شور و هیجان بسیار به شادی و پایکوبی می پردازند.
گروه نوازندگان از آغاز تا پایان جشن، آهنگ می نوازند و با شادی، پیروزی روشن شدنِ آتش سده را جشن می گیرند. به هنگام اجرای این مراسم در برخی نواحی مردم به خواندن سرودهای مرتبط با جشن سده، بازی و نمایش های دسته جمعی، طبخ آش و غذای محلی، خوردن آجیل وغیره نیز می پردازند. پس از ساعت‌ها که شعله های آتش فروکش کرد، مردم به‌ویژه جوان ترها از روی بوته های آتش می پرند.
جشن خرمن
.jpg)
کشاورزی از مشاغل مقدسی است که از گذشته تاکنون مردم مناطق مختلف به آن اشتغال داشته و دارند. جشن آیینیِ خَرمَن، مراسمی سنتی، کهن و ماندگار در شمال ایران است. جشن خرمن از دوره ی قاجار تاکنون، در پایان فصل زراعی پس از یک دوره کاشت، داشت و برداشت محصول (معمولاً گندم و برنج) به جهت رفع خستگی ناشی از کار طاقت فرسای کشاورزی در فصول بهار و تابستان در شالیزارها صورت می گیرد. این جشن با نزدیک شدن به فصل پائیز به صورت گروهی و دسته جمعی در استان های مازندران، گیلان و گلستان با شور و نشاط بسیار برگزار می شود. این سنت قدیمی، دینی و مذهبی به پاس شکرگزاری از خداوند انجام می گیرد. کشاورزان و برنجکاران به دلیل قدردانی از جمع آوری برنج پربار، افزایش برکت و رزق و روزی حلال و صرف آن در راه خیر و آبادانی در این جشن شرکت می کنند. این جشن در گاه شمار این منطقه از ایران نیز به ثبت رسیده است. این جشن نمادی از قدرشناسی، دوستی و همکاری مردم و وسیله ای جهت حفظ و احیای سنت های دیرینه و فرهنگ بومی است.
در جشن آیینی خرمن به اجرای نمادین مراسم برداشت محصول و خرمن کوبی با ابزار و ادوات سنتی کشاورزی می پردازند. افراد و شالیکاران با لباس های محلی در کنار خرمن کوبی، به خواندن آواهای محلی با موسیقی مرتبط به جشن پرداخته و به اجرای برنامه های آیینی چون سرنا نوازی، شکرگزاری و نیایش، رقص خرمن، طبخ آش و غذاهای محلی به عنوان تبرک و و عامل دور ماندن از بلایا، برگزاری ورزش ها و بازی های بومی محلی، برگزاری نمایشگاه صنایع دستی و نماز شکرانه و برنامه های شاد و مفرح دیگر می پردازند. مراسم عروس برون و ازدواج زوج های جوان نیز از دوره ی قاجار تاکنون همراه با جشن خرمن برگزار می شده که یکی دیگر از مراسم جذاب این جشن است. داماد با پای پیاده عروس را بر روی اسب نشانده و خود افسار اسب را به‌دست می گیرد. همراهان نیز با آداب و رسوم خاص منطقه درحین شادی و پایکوبی عروس را تا خانه ی بخت خود همراهی می کنند.
گل غلتان
آیین سنتی گُل غَلتان، با قدمتی بیش از 400 سال، یکی از رسوم سنتی زیبا و با طراوتِ به یادگار مانده از قرون قبل است که امروزه در مناطق مختلفی از ایران برگزار می شود. این آیین هر سال در اولین بهار از زندگی نوزادان، به طور معمول در اردیبهشت ماه توسط یکی از بانوان نزدیک نوزاد همچون مادر، عمه، خاله و یا مادربزرگ با همراهی اهالی منطقه انجام می شود. این مراسم جزء میراث معنوی ثبت شده در شهر امیریه، شهرستان دامغان، قرار دارد که مقدمات ثبت جهانی آن نیز صورت گرفته است.
طبق اعتقادات مردم محلی، غلتاندن نوزاد در بین برگ های گل محمدی موجب سرزندگی و شادابی نوزاد می شود و علاوه بر این، طراوت برگ های این گل خوشرنگ و معطر از پوست نوزاد محافظت کرده و مصون ماندن از انواع بیماری ها و خوش رویی نوزاد را به دنبال دارد. مراسم گل غلتان از هنگام تولد تا زمان یک سالگی نوزاد انجام می شود. بر اساس این آیین سنتی، برای نوزادانی که در فصل بهار متولد می شوند، در دهمین روز از تولد آنان، پس از حمام و غسلِ روز دهم نوزاد مراسم گل غلتان را انجام می دهند و برای نوزادانی که در فصول دیگر سال متولد می شوند نیز این رسم را در اولین فصل بهار پس از تولد آنان برگزار می کنند. در فصل بهار هم زمان با رویش گل های محمدی تعدادی از بانوانِ خانواده ی نوزاد تازه متولد شده در ساعات آغازین صبح برای چیدن گل به مزارع و باغ های گل محمدی رفته و با همراهی صلوات و خواندن اشعار به جمع آوری گل برای اجرای این مراسم می پردازند. پس از اتمام جمع آوری گل های چیده شده آن ها را پرپر می کنند. چهار تَن از بانوان هر یک چهار گوشة پارچه ای سفید رنگ را گرفته و در میان آن گل های پرپر شده را می ریزند. پس از حمام و خشک کردن بدن نوزاد، او را در میان این پارچه ی پر گل نهاده و همراه با ذکر نام پنج تن، ختم صلوات، با خواندن اشعار و ابیاتی و توصیفِ زیبایی‌های کودک خود شروع به انجام این آیین و غلتاندن و تطهیر بدن نوزاد در بین برگ گل ها می نمایند. پس از اتمام مراسم از مهمانان با نوشیدنی و شیرینی پذیرائی می شود.
این آیین به یکی از افسانه های قدیمی ایران با نام «گل خندان» برمی گردد که در آن انسان هایی مقدس و پاک نوید و بشارتِ تولد نوزادی مبارک را می دهند که با هر بار خندیدن او از دهانش گل می شکفد و با هر بار گریه اش، اشک‌های او تبدیل به مروارید شده و خشت های زیر پایش با هر قدمی که بر می‌دارد به طلا و نقره تبدیل می شوند. گمان می رود که مراسم سنتی «گل غلتان» نیز آیینِ «گل خندان» باشد تا با تولد نوزادان، خوشبختی و برکت را برای خانواده هایشان به ارمغان آورند.
همه ساله اجرای این مراسم زیبا گاه در قالب جشنواره ی سنتی اجرا شده و سبب حضور گردشگران و بازدیدکنندگان فراوانی به این منطقه می شود. در کنار اجرای آیین سنتی غلتاندن نوزادان در میان گل های محمدی، موسیقی محلی، رقص چوب محلی، بازی های محلی، بازارچه های فراورده های سنتی و محلی، امکان بازدید از جاذبه های تاریخی، طبیعی و تفریحی شهر، پخت همزمان سمنو، نان و فتیر محلی، بازدید از کارگاه های کَرباسبافی و همچنین کالسکه و شترسواری از برنامه های این جشنواره ی جالب و دیدنی است.
در تقویم ایران باستان، شانزدهمین روز هر ماه مهر نام دارد و به همین سبب جشن مهرگان در ماه مهر و روز مهر برگزار می شد. همچنین زمانِ سال به دو فصل تقسیم می شد و به دلیل این که جشن نوروز آغاز تابستان و جشن مهرگان آغاز زمستان بود و هر دو نوید بخش آغاز فصل های سال به شمار می رفتند، جشن مهرگان پس از نوروز از اهمیت ویژه ای برخوردار بود. مهرگان یکی از قدیمی ترین و بزرگ ترین جشن های ایران باستان و بازمانده ی دین مهر است که در ستایش و نیایش «مهر» یا «میترا»، «مهر ایزد»، ایزد روشنایی، پیمان، درستی و محبت، ایزد بزرگ و کهن ایرانیان و همه ی مردمانِ سرزمین هایی از هند تا اروپا بود. این جشن به هزاره ی دوم پیش از میلاد باز می گردد که در روزهای آغازین فصل پاییز آغاز می شود و شش روز پس از آن ادامه می یابد و در رام روز به پایان می رسد.
زمان برگزاری جشن مهرگان در دوره ی هخامنشی، و به احتمالی پیش از آن، در نخستین روز ماه مهر بود و اکنون این جشن به مهرروز از مهرماه در گاهشمار ایرانی منسوب شده است. روز آغاز جشن مهرگان (روز شانزدهم مهر ماه)، «مهرگان همگانی» یا «مهرگان عامه» خوانده می شود. این زمان در میان اقوام گوناگونی که از تقویم های مختلف برخوردارند متفاوت است. زمان این جشن در گاهشمار طبری (تبری) و گاهشمار سنتی یزدگردی زرتشتیان مصادف با حدود نیمه ی بهمن ماه و در گاهشمار دیلمی مصادف با سی ام بهمن ماه است. زرتشتیان بر اساس «سالنمای دینی زرتشتیان» در روز دهم مهرماه (آبان روز) این جشن را با تشریفات و مراسمی ویژه برگزار می کنند. همچنین از مهرگان دیگری در بیست و یکمین روز از مهرماه نام برده شده که گویا تاثیر تقویم خوارزمی باستان بوده است. روز پایانیِ جشن مهرگان (روز بیست و یکم مهر ماه) را «مهرگان ویژه» یا «مهرگان خاصه» (روز جشن مُغان یعنی آتش پرستاران) می خوانند.
جشن مهرگان
جشن مهرگان مانند نوروز سه جنبه ی نجومی (طبیعی)، تاریخی و دینی داشت. از نظر نجومی، مهرگان چند روز پس از اعتدال پاییزی جشن گرفته می شد. اعتدال پاییزی روز اول مهر صورت می گیرد و جشن برداشت محصولات کشاورزی است. از نظر تاریخی، در این روز کاوه آهنگر، یکی از اسطوره های ایرانی، بر ضحاک ستمگر پیروز شده و فریدون به پادشاهی می رسد. مهرگان با نشانه ی پیروزی حق بر باطل، مبارزه ی راستی و دروغ، داد و ستم، در ایران ریشه ی دینی دارد. از نظر دینی، در فرهنگ ایرانی مهر یا میترا به معنای فروغ خورشید و مهر و دوستی است. همچنین مهر نگهبان پیمان و هشداردهنده به پیمان شکنان است.
در این جشن موسیقی، شعر و آواز از جایگاه ویژه ای برخوردار است. مردم در گذشته با لباس نو و گاه به رنگ ارغوانی و با کارت های هدیه ای که معطر و در لفافه پیچیده شده بود دور هم جمع می شدند. سفره یا خوانی از پارچه ای ارغوانی رنگ پهن می شد و در میان آن «گلِ همیشه شِکفته» و گل های دیگر، چند شاخه از درخت گَز، هوم یا مورد، میوه های سرخ رنگ نظیر انگور، انار، سیب، بِه، بالنگ و غیره، آجیل، خوراک محلی، کتاب های اوستا، شاهنامه، دیوان حافظ، قرآن، سرمه دان، آیینه، جامِ آتشِ برافروخته (شمع) به همراه اسپند و زعفران و عنبر، شیرینی، شکر، نانی مخصوص، نوشیدنی ای از عصاره ی گیاه «هَئومَه - هوم»، گلاب و غیره گذاشته می شد.
پس از خوردن نان و نوشیدنی، به موسیقی و پایکوبی های گروهی پرداخته، ترانه های مهرگانی، سرودهایی از مهریشت را با آواز خوانده و می رقصید‌ند و در پایان برای تجدید پایبندی خود بر پیمان های گذشته، دست در دست یکدیگر می دادند. امروزه زرتشتیان در آتشکده و نیایشگاه دور هم جمع شده و با تهیه و خوردن خوراکی های سنتی و نیایش و اجرای برنامه های فرهنگی، جشن مهرگان را در روز مهر (16 مهر ) از مهرماه برگزار می کنند.
گل چینی
گلاب عصاره ی گل محمدی است که اغلب با استفاده از فنون بومی و سنتی خاص به دست می آید. کشور ایران حدود هفت هزار سال در کاشت گل محمدی قدمت دارد و همواره مبدا تولید گلاب بوده است. کاشان و نقاط اطراف آن دارای باغ های گل محمدی بسیار است که ناب ترین و خوشبوترین گلاب های ایران از دل این منطقه ی کویری و خشک به‌دست می آید. منطقه ی قمصر از دیرباز تاکنون با نام گلاب شناخته شده و از مهم ترین مراکز پرورش گل محمدی با وسیع ترین و خوش رایحه ترین گلستان ایران است. این منطقه یکی از منحصر به فرد ترین، اصیل ترین و تکنیکی ترین روش های تقطیر و تولید گلاب را دارد. گلابی که از این منطقه به دست می آید مرغوب ترین گلاب جهان به شمار رفته و دارای ارج و قرب بسیاری از نظر مذهبی است. گلاب این منطقه علاوه بر آن‌که برای معطر کردن فضاهای مذهبی در داخل ایران به‌کار می رود، خانه ی خدا را نیز هر ساله در نهم ذیالحجه شستشو می دهد.
سابقه ی تقطیر و گلاب گیری به عنوان تکنیکی که تا به امروز کارآمدترین روش عصاره گیری است، به آیین باستانی «عید گلابی» باز می گردد که امروزه در کاشان به «لتان» معروف است. آیین گل چینی و آیین هزار ساله ی گلاب گیری در قمصر، نیاسر و سایر نقاط گل خیز کاشان، هرساله از اوایل اردیبهشت ماه، آغاز و تا اواخر خرداد ماه ادامه دارد. امروزه علاوه بر قمصر و نیاسر مناطقی نظیر برزک، کامو، وادقان، ون، دره به گلاب گیری می پردازند. در برخی آبادی های کوهپایه ای و سردسیر، کاشت گل محمدی و انتقال آن به نزدیک ترین مرکز گلاب گیری منطقه صورت می گیرد.
صنعت گلاب گیری مستلزم داشتن مهارت و رعایت نکات بسیار ظریف است و امروزه این امر در اغلب نقاط سرزمین پهناور ایران صورت می گیرد. ساکنان مراکز گل خیز، اغلب از مراحل مختلف گلاب گیری نظیر گل چینی، گل فروشی، گلاب گیری، فروش و عرضه ی گلاب و غیره امرار معاش می کنند. بسیاری از گلاب گیران و گلاب فروشان، بخش هایی از منازل خود را به انبار نگه داری یا فروش گلاب اختصاص داده و به تناسب حجم کار و هم چنین دسترسی به آب جاری یا آب شبکه ی سراسری بر گلاب گیری تغییراتی را اعمال می کنند.
با شروع فصل گلاب گیری، گل چین ها (افرادی که گل می چینند) از اوایل صبح، قبل از طلوع آفتاب شروع به گل چینی در مزارع گل می کنند. آنان معتقدند گل قبل از طلوع خورشید عطر و بوی بیشتری دارد و همچنین عصاره ی گل در قسمت تَهِ گل که به شاخه وصل است متراکم می شود، به همین خاطر سعی در جدا کردن گل از بند می کنند.
فرآیند گلاب گیری به این صورت انجام می شود که دیگ های بزرگ را پر از گلبرگ های گل محمدی و آب کرده و سپس آن ها را روی تلی از هیزم قرار داده و گلاب را با استفاده از دستگاه های سنتی و روش تقطیر به دست می آورند. در گذشته برای مراسم گلاب گیری دیگ مخصوص و گل های محمدی را کنار رودخانه ها برده و ضمن خواندن ادعیه ی مذهبی مراسم گلاب گیری را انجام می دادند.
وجود مزارع گل محمدی، زیبایی رنگ و رایحه ی خوش این گل قبل از جدا شدن از شاخه، مشاهده ی گل چینی و نحوه ی حصول گلاب در فصول گلاب گیری سبب حضور گردشگران بی شماری از اقصی نقاط ایران و جهان در این مراسم سنتی شده که علاوه بر توسعه ی صنعت گردشگری، سبب ایجاد اشتغال و افزایش سطح اقتصاد منطقه گردیده است.
جشنواره گل و گیاه
محلات، معروف به شهرِ گُل، به دلیل داشتن بزرگ ترین مجموعه ی گلخانه ها در تولید و پرورش گیاهان زینتی به «هلند ایران» مشهور است. این شهر به عنوان یکی از قطب های اصلی تولید در سطح گسترده ی گل و گیاه طبیعی در ایران مطرح گردیده و بخش اعظمی از تولید و توزیع گل در ایران را شامل می شود. محلات یکی از با سابقه ترین شهرهای ایران در پرورش گل است که به دلیل قرارگیری در دامنه ی کوهستان، وجود باغ ها و مزرعه های پروش گل و گیاه و همچنین دور بودن از مراکز و کارخانه های آلاینده ی هوا به «بهشت افسانه ای» نیز شهرت پیدا کرده است. محلات با داشتن سابقه ای طولانی به عنوان یکی از مراکز تولید انواع گل و گیاه زینتی در آسیا از جایگاه ویژه و شرایط مساعدی در صادرات و جذب بازارهای جهانی برخوردار است و به سبب داشتن طبیعت زیبا، چشمه های طبیعی و آب گرم، آثار تاریخی و باستانی شهری توریستی نیز به شمار می رود.
جشنواره ی گل و گیاه محلات برای علاقه مندان به گل و گیاه طبیعی از سال 1379 هر سال در سه الی چهار روز در اوایل شهریور ماه به صورت نمایشگاهی بسیار زیبا در محیط های تعیین شده همراه با برنامه های جانبی برگزار می شد و پتانسیل بالای شهرستان و دستاوردهای آن جشنواره را معرفی می کرد. پس از بررسی های صورت گرفته به سبب آب و هوای دل انگیز و مطبوع این منطقه در فصل بهار و تنوع و ماندگاری بیشتر گل‌ها در این ایام برگزاری آن از شهریورماه به اردیبهشت ماه منتقل گردید. همه ساله به هنگام برگزاری این جشنواره، با وجود برپایی نمایشگاه های گل و گیاه در دیگر شهرهای ایران، افراد بسیاری از این استان، دیگر شهرهای ایران و همچنین بازدیدکنندگان خارجی از کشورهای همسایه و برخی کشورهای اروپایی نظیر هلند برای شرکت، بازدید و خرید در این جشنواره ی طبیعی دل انگیز و چشم نواز در شهر محلات حضور پیدا می کنند.
این جشنواره با تنوع بسیار گسترده ای در فروش و عرضه ی مستقیم انواع گل و گیاه در رنگ‌ها و عطرها و گونه های مختلف اعم از گل های آپارتمانی، شاخه بریده، باغچه ای و فضای سبز، صنایع وابسته، تجهیزات تولید و نگهداری، آموزش، گل آرایی در قالب ها و اشکال مختلف، نمایش تجهیزات پارکی و ماشین آلات باغبانی، بخش های پژوهشی، توانمندی های شهرستان محلات برگزار می شود که با برنامه های ویژه و متناسب با عملکرد نمایشگاه و جشن های شاد همراه است؛ آثار این مراسم با به کارگیری گل و گیاه در نقاط مختلف شهر نیز مشهود است. معرفی ظرفیت گل و گیاه محلات از طریق اجرای این جشنواره تاثیر به سزایی در معرفی این منطقه از ایران در جهت جذب و توسعه ی گردشگری و رشد اقتصادی فرهنگی و اجتماعی این شهرستان کوچک داشته است.